شب آرزوها در روایات شیعه و سُنی، جعلی است یا مستند؟
تاریخ انتشار: ۱۴ بهمن ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۴۲۹۶۱۵۰
سایت مبلغ نوشت: بر اساس روایتی از پیامبر(ص) در این شب فرشتگان به کعبه میآیند و از خدا درخواست میکنند روزهدار در ماه رجب را ببخشد. در این روایت، همچنین خواندن دوازده رکعت نماز با کیفیتی خاص پس از عشاء تا قبل از نیمه شب توصیه شده است. جمعی از عالمان شیعه و سنی، روایت مذکور را جعلی دانستهاند. گروهی از فقها انجام اعمال لیلة الرغائب را به امید مطلوبیت (رجاءً) جایز میدانند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
معنای واژه
لیله به معنای شب است و کلمه «رغائب» جمع «رغیبه» به معنای چیزی است که مورد رغبت و میل و نیز به معنای عطا و بخشش فراوان است.[۱] بنابراین «لیلة الرغائب» هم میتواند به معنای شبی باشد که میل و توجه به آن بسیار است و هم میتواند به معنای شبی باشد که در آن عطا و بخشش خدا بسیار است. با توجه به روایتی که در فضیلت این شب نقل شده هر دو معنا درست است.[۲]
فضلیت و اعمال
بر پایه حدیثی که از پیامبر(ص) در کتاب اقبال الاعمال سید بن طاووس نقل شده، این شب را ملائکه، لیلة الرغائب نامیدهاند. زمانی که یکسوم از این شب بگذرد، فرشتهای در آسمان و زمین باقی نمیماند، مگر اینکه در کعبه و حوالی آن جمع میشوند. خداوند به فرشتگان میگوید هرچه میخواهید درخواست کنید. فرشتگان گویند درخواست ما بخششِ فرد روزهدارِ ماه ماه رجب است. خدا پاسخ میدهد: آن را انجام دادم.[۳]
در روایت لیلة الرغائب آمده است نخستین پنجشنبه ماه رجب روزه گرفته شود و در شب جمعه، بعد از نماز عشاء تا قبل از نیمه شب، دوازده رکعت نماز اقامه شود که هر دو رکعت به یک سلام ختم میشود و در هر رکعت یک مرتبه سوره حمد، سه مرتبه سوره قدر، و دوازده مرتبه سوره توحید خوانده میشود و پس از نماز هفتاد بار ذکر «اَللهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحمّدٍ النَّبیِّ الاُمِّیِّ وَ عَلَی آلِهِ» گفته میشود. پس از آن در سجده هفتاد بار ذکر «سُبّوحٌ قُدّوسٌ رَبُّ المَلائِکَةِ وَ الّروحِ»، و پس از سر برداشتن از سجده، هفتاد بار ذکر «رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجاوَزْ عَمّا تَعْلَمْ اِنَّکَ اَنْتَ الْعَلِّیُّ الْاَعْظَمُ» گفته میشود. همچنین نمازگزار باید دوباره به سجده برود و هفتاد مرتبه ذکر «سُبّوحٌ قُدّوس رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرّوحِ» بگوید و سپس میتواند حاجت خود را از خدا بخواهد.[۴]
تردید در سند حدیث
قدیمیترین منبع شیعی موجود که روایت فضیلت اولین شب جمعه ماه رجب و اعمال آن را بدون ذکر سند نقل کرده، «مفید العلوم و مبید الهموم» منسوب به محمد بن عباس خوارزمی است. البته درباره انتساب کتاب به خوارزمی و نیز مذهب او اختلافنظر وجود دارد.[۵] سید بن طاووس نیز گفته است که این روایت را از برخی کتابهای علمای شیعه نقل میکند؛ با این حال سندی برای این حدیث ذکر نکرده است.[۶]
در کتابهای اهل سنت نیز این حدیث، ساختگی معرفی شده است.[۷] ابن جوزی در کتاب الموضوعات این حدیث را جعلی معرفی میکند.[۸] محیالدین نووی نیز در شرح صحیح مسلم، نماز لیلة الرغائب را بدعتی زشت دانسته که گروهی از علما در ردّ آن کتاب نوشتهاند.[۹]
به عقیده برخی، گرچه این حدیث از ضعف سندی رنج میبرد اما حتی طبق مبانی اهل سنت، قرائن کافی مبنی بر جعلیبودن این روایت وجود ندارد.[۱۰]
آیتالله مکارم شیرازی، در واکنش به جعلیبودن این خبر، سه راه برای اثبات مشروعیت انجام اعمال لیلة الرغائب و سایر دعاها و نمازهای مستحبی که سند معتبری ندارند، ارائه کرده است.[۱۱]
گرچه با توجه به قاعده تسامح در ادله سنن بجا آوردن نماز رغائب از باب استحباب یا رجا بلامانع است اما این قاعده در مورد روایات ضعیفالاسناد جاری است نه احادیثی که حکم به مجعولبودن آنها شده است. بنابراین میتوان گفت فقهایی که حکم به استحباب یا جواز اقامه آن به قصد رجا کردهاند ـ ازجمله ابنطاووس، علامه حلی، علامه مجلسی و مامقانی ـ روایت را جعلی ندانستهاند.[۱۲] علاوه بر ایشان، گروهی از فقها انجام اعمال لیلة الرغائب را به امید مطلوبیت (رجاءً) جایز میدانند. علاوه بر عالمان پیشگفته، گروه دیگری از فقیهان معاصر انجام اعمال این شب را به امید مطلوبیت(رجاء) جایز بلکه راجح میدانند.[۱۳]
جمع بندی:
یک راه این است که کسی قائل به این باشد که تسامح در ادله سنن معتبر است یعنی روایات مرسل و غیر صحیح در این گونه موارد حجت است و می توان به استحباب آن فتوا داد. حتی اگر این روایات در کتب اهل سنت باشد.
راه دوم این است که احادیث «مَن بَلَغ» را برای اثبات استحباب حجت ندانیم ولی در روایت است که اگر کسی آنها را «رجاء» به امید دریافت پاداش یا در خواست ثواب انجام دهد، آن ثواب به آنها داده می شود.
راه سوم این است که به سراغ اطلاقات ادله ی نماز و دعا رویم. عموماتی وجود دارد که نماز مستحب است و هر کس می خواهد زیاد و هر کس که می خواهد کمتر بخواند.بنا براین می توان به قصد قربت مطلقه که همان قصد عمومات است اعمال لیلةالرغائب را به جا آورد.
پی نوشت:
[۱] فرهنگ ابجدی عربی فارسی، ج۱، ص۴۳۶.
[۲] مکارم شیرازی، مفاتیح نوین، ۱۳۸۵ش، ص۶۱۸، اعمال ماه رجب.
[۳] ابن طاووس، الإقبال بالأعمال الحسنة، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۱۸۵.
[۴] ابن طاووس، الإقبال بالأعمال الحسنة، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۱۸۶.
[۵] ژیان، «بررسی و داوری ادله بیاعتباری روایت لیلةالرغائب»، ص۱۲۹؛ طیبحسینی، «بررسی اعتبار روایت «لیلة الرغائب» و تحقیق در معنای رغائب»، ص۲۸۰.
[۶] ابن طاووس، الإقبال بالأعمال الحسنة، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۱۸۵.
[۷] حسینیان مقدم، پیشینهشناسی خبر «لیلة الرغائب»، پایگاه اندیشوران حوزه؛ حبالله، إضاءات فی الفکر و الدین و الإجتماع، ۱۴۳۵، ج۳، ص۴۲۵.
[۸] ابن الجوزی، الموضوعات، ۱۹۶۶، ج۲، ص۱۲۵.
[۹] نووی، شرح صحیح مسلم، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۲۰.
[۱۰] ژیان، «بررسی و داوری ادله بیاعتباری روایت لیلةالرغائب»، ص۱۲۳.
[۱۱] بیانات در ابتدای درس خارج فقه در تاریخ ۱۳۹۶/۰۱/۱۹، سایت مدرسه فقاهت.
[۱۲] ژیان، «بررسی و داوری ادله بیاعتباری روایت لیلةالرغائب»، ص۱۲۹.
[۱۳] ازجمله آیتالله شیخ جواد تبریزی: صراط النجاة فی اجوبة الاستفتائات، ۱۳۹۱، ج۱۰، ص۳۴۰ و آیتالله فاضل لنکرانی: جامع المسائل، انتشارات امیر قلم، ج۲، ص۱۷۲ و آیتالله صافی گلپایگانی: معارف دین، ۱۳۹۱، ج۳، ص۲۵۸.
منابع:
-ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، الموضوعات، تحقیق عبدالرحمان محمد عثمان، مدینه، المکتبة السلفیة، ۱۹۶۶م.
-ابن طاووس، علی بن موسی بن جعفر، الإقبال بالإعمال الحسنة، تحقیق جواد قیومی اصفهانی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶ش.
-تبریزی، جواد، صراط النجاة فی اجوبة الاستفتائات، قم، دارالصدیقة الشهیدة(سلام الله علیها)، ۱۳۹۱ش.
-حبالله، حیدر، إضاءات فی الفکر و الدین و الإجتماع، بیروت، مؤسسة البحوث المعاصرة، ۱۴۳۵ق.
-حسینیان مقدم،حسین، پیشینه شناسی خبر «لیلة الرغائب»، پایگاه اندیشوران حوزه
-ژیان، فاطمه، «بررسی و داوری ادله بیاعتباری روایت لیلةالرغائب»، مجله علوم حدیث، شماره ۹۵، بهار ۱۳۹۹.
-صافی گلپایگانی، لطف الله، معارف دین، قم، دفتر تنظیم و نشر آثار آیت الله العظمی صافی گلپایگانی، ۱۳۹۱.
-طیبحسینی، سیدمحمود، «بررسی اعتبار روایت «لیله الرغائب» و تحقیق در معنای رغائب»، مجله حدیث پژوهی، شماره۱۹، ۱۳۹۷.
-فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، قم، انتشارات امیر قلم.
-مکارم شیرازی، ناصر، مفاتیح نوین، قم، انتشارات مدرسة الامام علی بن ابیطالب، ۱۳۸۵ش.
-مکارم شیرازی، ناصر، درس خارج فقه کتاب الشرکة، تاریخ ۱۳۹۶/۰۱/۱۹، سایت مدرسه فقاهت.
-نووی، محیالدین یحیی بن شرف، شرح صحیح مسلم، بیروت، دار الکتب العربی، ۱۴۰۷ق.
کد خبر 1599354منبع: خبرآنلاین
کلیدواژه: ماه رجب حدیث مکارم شیرازی انجام اعمال اعمال لیلة ابن طاووس بن طاووس ماه رجب
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۲۹۶۱۵۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
علمآموزی همواره در آیات و روایات مورد تاکید بوده است
نماینده ولیفقیه در سپاه استان کرمانشاه گفت: مسئله علمآموزی همیشه در آیات و روایات مورد تأکید بوده است تا جایی که مرکب قلم عالم را از خون شهید مقدستر دانستهاند و اگر بخواهیم راه خدا را بپیماییم نیاز است که این مسیر توسط علما روشن شود.
به گزارش خبرگزاری ایمنا از کرمانشاه، حجتالاسلام شمس الله جلیلیان شامگاه _چهارشنبه دوازدهم اردیبهشت_ در نشست با اصحاب رسانه در سالن جلسات حوزه نمایندگی ولیفقیه در سپاه استان ضمن تبریک فرارسیدن روز عقیدتی و معلم و ایام متعلق به پاسداشت کار و کارگر، اظهار کرد: مسئله علمآموزی همیشه در آیات و روایات مورد تأکید بوده است تا جایی که مرکب قلم عالم را از خون شهید مقدستر دانستهاند.
وی افزود: اگر بخواهیم راه خدا را بپیماییم، نیاز هست که این مسیر توسط علما روشن شود.
مسؤول دفتر نمایندگی ولیفقیه در سپاه حضرت نبی اکرم (ص) استان کرمانشاه با بیان اینکه امیرالمؤمنین (ع) عالم ربانی را تأثیرگذار میدانستند، تصریح کرد: ویژگی شهید مطهری این بود که علمش علم رب بود و ما باید در زندگی از این بزرگوار الگو بگیریم.
جلیلیان با بیان اینکه شهید مطهری الگویی وارسته برای هر قشر و افراد دارای مسئولیت هستند، ادامه داد: برای پرداختن به شخصیت این شهید بزرگوار نباید به این روز و این هفته بسنده کرد، بلکه ظرفیت بالای شخصیتی این شهید ایجاب میکند که در طول سال در مورد این شخصیت به بحث و بررسی بپردازیم، هرچه به سمت شبیه شدن با شخصیت او برویم هم برای خود ما و هم برای جامعه منشأ خیروبرکت خواهیم شد.
وی شهید مطهری را پرورشیافته مکتب قرآن کریم دانست و تاکید کرد: شهید مطهری معتقد بود که اگر کاری برای خودمان انجام دهیم خودپرستی میشود و اگر کار برای دیگران صورت گیرد دیگرپرستی است، اما آنچه دارای ارزش و ماندگار است، این است که کار برای خدا انجام داده شود که خداپرستی است و تمام قرآن به این اشاره دارد که کار باید برای خدا صورت گیرد.
شهید مطهری و شهید حاج قاسم، هر دو مطیع ولایت بودندنماینده ولی فقیه در سپاه استان کرمانشاه به بررسی شخصیت و ابعاد شخصیتی شهید مطهری پرداخت و گفت: شهید مطهری از حق دفاع میکرد و با صراحت لهجه و نهایت تلاشی که برآمده از اخلاق و عمل او بود قدم درراه کسب رضایت خداوند برمیداشت و لذا برایش اهمیتی نداشت که دیگران پشت سرش چه میگویند.
جلیلیان شاخصه دیگر شهید مطهری را ذوب بودن او در ولایت عنوان و تصریح کرد: او همانند حاج قاسم عاشق ولایت بود و همانطور که حاج قاسم فرمودند: «خیمه ولیفقیه، خیمه و خانه خداست» و دلیل اینکه در بیان شخصیت ایشان از کلمه ذوب شدن در ولایت بدون چونوچرا مطیع ولایت بود، نه یکقدم جلوتر از ولایت و نه یکقدم عقبتر، بلکه همگام با ولایت و گوشبهفرمان ولی بود درزمانی که عدهای در ابتدای انقلاب بودند که جلوتر از ولایت حرکت میکردند و درنهایت عاقبت آنها به انحراف کشیده شد.
وی اضافه کرد: شهید مطهری بر اساس نیازمندیهای جامعه حرکت میکرد و در عرصهای که احساس میکرد که نیاز جامعه هست، به آن عرصه ورود پیدا میکرد و همین بود که در برههای از زمان احساس نیاز کرد که باید به دانشگاه برود و بهعنوان معلم در برابر انحرافات بایستد و با شناخت انحرافات سعی در اصلاح آن انحراف داشته باشد و نکتهای که در این خصوص همیشه رعایت میکرد به حواشی نمیپرداخت و اصل محتوا را بهصورت مستدل بیان میکرد.
مسئول دفتر نمایندگی ولی فقیه در سپاه استان کرمانشاه به بررسی شخصیت و ابعاد شخصیتی شهید مطهری پرداخت و اضافه کرد: شهید مطهری از حق دفاع میکرد و با صراحت لهجه و نهایت تلاشی که برآمده از اخلاق و عمل او بود قدم درراه کسب رضایت خداوند برمیداشت و برایش اهمیتی نداشت که دیگران پشت سرش چه میگویند.
جلیلیان شاخصه دیگر شهید مطهری را ذوب بودن او در ولایت مطرح کرد و افزود: او همانند حاج قاسم عاشق ولایت بود و همانطور که حاج قاسم فرمودند: «خیمه ولیفقیه، خیمه و خانه خداست» و دلیل اینکه در بیان شخصیت ایشان از کلمه ذوب شدن در ولایت بدون چونوچرا مطیع ولایت بود، نه یکقدم جلوتر از ولایت و نه یکقدم عقبتر، بلکه همگام با ولایت و گوشبهفرمان ولی بود درزمانی که عدهای در ابتدای انقلاب بودند که جلوتر از ولایت حرکت میکردند و درنهایت عاقبت آنها به انحراف کشیده شد.
وی اظهار کرد: شهید مطهری بر اساس نیازمندیهای جامعه حرکت میکرد و در عرصهای که احساس میکرد که نیاز جامعه هست، به آن عرصه ورود پیدا میکرد و همین بود که در برههای از زمان احساس نیاز کرد که باید به دانشگاه برود و بهعنوان معلم در برابر انحرافات بایستد و با شناخت انحرافات سعی در اصلاح آن انحراف داشته باشد و نکتهای که در این خصوص همیشه رعایت میکرد به حواشی نمیپرداخت و اصل محتوا را بهصورت مستدل بیان میکرد.
نماینده ولی فقیه در سپاه استان کرمانشاه با اشاره به اینکه کار دشمن کمرنگ کردن ارزشها هست، اضافه کرد: شهید مطهری آنچه در اسلام بهعنوان ارزش حساب میشد بهصورت حکیمانه ترویج میداد. بهطور مثال درزمینهی حجاب به دور از افراطوتفریط و کاملاً حکیمانه به آن پرداختند و با بررسی مبانی علمی و فقهی مسئله حجاب در این زمینه مطالبی نوشتند.
جلیلیان، شهید مطهری را الگوی مناسب در عرصه جهاد تبیین معرفی و تأکید کرد: کسی که در عرصه جهاد تبیین دارد فعالیتی انجام میدهد باید این شهید والامقام را الگوی خود قرار دهد، چراکه او مستدل و با صراحت لهجه مطلب را عنوان میکرد و روش تبیین گری او همیشه راهگشا بود.
وی با اشاره به برنامههای مجموعه عقیدتی سیاسی در عرصه بصیرت افزایی، استکبارستیزی، خاطرنشان کرد: سال گذشته مجموعه عقیدتی سپاه استان بیش از ۶۰۰۰ جلسه قرآنی با حضور اساتید کشوری و استانی در سطوح مختلف درزمینههای قرائت، حفظ و مفاهیم و اخلاق قرآنی برگزار کرد که از نمونههای آن میتوان به اعزام ۴۷۰ خانوار به مشهد مقدس برای دورهی آموزشی درزمینهی قرآنی عنوان کرد.
مسئول دفتر نمایندگی ولیفقیه در سپاه حضرت نبی اکرم (ص) استان کرمانشاه از سپاه پاسداران بهعنوان عاملی تأثیرگذار و کنشگر در همه عرصههای مختلف نظامی، محرومیتزدایی و عامالمنفعه یاد کرد و ادامه داد: امربهمعروف و نهی از منکر، این واجب فراموششده و فرزندآوری و جمعیت از مسائل مهمی است که مجموعه عقیدتی برنامههای ویژه در این خصوص دارد و دورههای آموزشی برای این امور در نظر گرفته است.
حجتالاسلام جلیلیان با اشاره ابعاد عملیات وعده صادق بهعنوان شاهکاری از سپاه پاسداران برای مقابله با دشمن و سیلی زدن به دشمن، عنوان کرد: در این عملیات بهمانند اینکه تمام سپاه کفر جمع شدند از مخاطرات این عملیات برای رژیم صهیونیستی بکاهند درصورتیکه سپاه پاسداران با بهکارگیری ۲۰ درصد توان خود به این نبرد پای گذاشت و با کار اطلاعاتی، عملیاتی و پیشبینی جوانب این عملیات، سپاه آمادگی لازم را حتی برای مقابله مجدد در پاسخگویی این رژیم داشت.
وی اضافه کرد: بعد از عملیات وعده صادق به دنیا ثابت شد که ایران نه تنها قدرت منطقهای است، بلکه در جهان یک قدرت شناخته شده است.
کد خبر 750002